ROZLICZANIE STRATY

Nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania jest dochodem. Jeżeli koszty przewyższają przychód, wówczas występuje strata. W większości przypadków można ją skompensować   z przyszłymi dochodami.

W przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych zdefiniowane są źródła przychodów. Jest ich dziesięć. Jako przykłady wymienić można: stosunek pracy, działalność gospodarczą, najem lub dzierżawę, działalność wykonywaną osobiście, kapitały pieniężne i prawa majątkowe czy też odpłatne zbycie nieruchomości. Podział na źródła ma kapitalne znaczenie dla uchwycenia istoty rozliczeń. Zasada jest bowiem taka, że wynik (dochód lub stratę) ustala się w danym roku odrębnie dla każdego źródła. Dochody z poszczególnych źródeł podlegają zsumowaniu. Nie sumuje się natomiast strat. Nie ustala się też salda rozumianego jako zestawienie dochodów i strat.

Rozliczenie straty polega na możliwości pomniejszenia dochodu w najbliższych następujących po sobie pięciu latach podatkowych. Przy czym pomniejszenie w którymkolwiek z lat nie może przekroczyć 50% straty. Najistotniejsze jest jednak to, że stratę można odliczyć tylko od dochodu z tego samego źródła, z którego została poniesiona.

Wyjątki od zasady

Nie ma możliwości rozliczenia straty z:

• odpłatnego zbycia rzeczy i praw majątkowych (np. ze sprzedaży lub zamiany nieruchomości),
• źródeł, z których dochody są wolne od podatku dochodowego (np. w specjalnej strefie ekon.),
• działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli w okresie 5 lat dochód ustala się według norm,
• kapitałów pieniężnych innych niż wymienione w art. 9 ust. 6 ustawy (np. udziały i akcje).

Najczęstsze wątpliwości praktyczne

 Przede wszystkim dla rozliczenia straty konieczne jest wystąpienie w następnych pięciu latach, w tym samym źródle, dochodu. Jeżeli więc Iksiński za 2011 rok wykazał stratę z działalności gospodarczej 8400 zł, za lata 2012 – 2015 też wykazał straty, a za 2016 rok dochód 4000 zł, to całej straty z 2011 roku nie rozliczy. Ma prawo odliczyć 50% z 8400 czyli 4200. Jednak dochodu w pięciu następujących po sobie latach, po roku 2011, jest tylko 4000 zł, więc tylko tyle odliczy. Niewykorzystane odliczenie w ciągu 5 lat nie przechodzi na lata następne. Stratę można odliczyć najszybciej w 2 latach (bo po 50%), a najpóźniej w 5 latach.

Jeśli ten sam Iksiński po 2011 roku zlikwiduje działalność gospodarczą a w to miejsce będzie osiągał dochody z pracy albo emerytury, to odliczenia nie zastosuje. Prawo nie przewiduje bowiem przemieszczania strat i dochodów pomiędzy różnymi źródłami. Gdy natomiast w okresie pięciu lat znów uruchomi działalność gospodarczą i wykaże z niej dochód za 2015 rok 25000 zł a za 2016 rok 30000 zł, to skonsumuje całą stratę. Po 4200 zł odliczy od dochodu za te dwa lata. Działalność gospodarcza nie musi być tożsama branżowo. Co więcej, nie musi być nawet prowadzona w tej samej formie prawnej. Przykładowy Iksiński w 2011 mógł zajmować się handlem jako samodzielny przedsiębiorca, zaś w 2015 roku świadczyć usługi transportowe w spółce cywilnej. Nie ma natomiast możliwości rozliczenia straty zanotowanej przez osobę fizyczną z dochodem osoby prawnej, np. utworzonej przez nią spółki z o.o. (i odwrotnie). Nie będzie to już to samo źródło przychodu.

Straty i dochodu nie ustala się w przypadku korzystania z ryczałtu ewidencjonowanego i karty podatkowej. W pierwszym przypadku podatek oblicza się od przychodu, zaś w drugim jest to stała kwota miesięczna. Jeśli Iksiński w 2011 roku rozliczał się na tzw. ogólnych zasadach a później zmienił formę opodatkowania na ryczałt, to nadal ma prawo stratę z 2011 roku odliczać. W takim przypadku odlicza ją od przychodu a nie od dochodu. Natomiast opodatkowanie kartą podatkową wyklucza tę możliwość.

W przypadku osób prawnych rozliczanie straty odbywa się na podobnych zasadach. Różnica jest taka, że w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych nie występuje podział na źródła przychodów. Ustala się ogólny dochód/stratę.

Leszek Boroch

- pracownik Urzędu Skarbowego w Złotoryi