Ulga za złe długi
Ustawa o VAT przewiduje ulgę dla przedsiębiorców, którzy nie otrzymali zapłaty za sprzedany towar/usługę. Symetrycznie, dłużnicy mają obowiązek skorygować swoje rozliczenie, lecz w odwrotnym kierunku.
Ulga polega na zmniejszeniu obrotu i należnego VAT. Zmniejszeniu podlegają kwoty należne lecz nieotrzymane od kontrahentów. Chodzi o wierzytelności, których nieściągalność jest uprawdopodobniona. Ustawodawca definiuje je w ten sposób, że nie zostały uregulowane ani zbyte w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub fakturze. Oznacza to, że jeśli Iksiński nie otrzymał zapłaty 1.000 zł + 230 zł VAT od Igrekowskiego za usługę transportową w ciągu 150 dni od ustalonego terminu i jednocześnie nie zbył swojej wierzytelności na rzecz osoby trzeciej (np. sprzedając ją Nowakowi), to ma prawo zmniejszyć swój obrót o 1.000 zł i swój VAT należny o 230 zł.
Warunki ustawowe
Zastosowanie ulgi jest możliwe, jeżeli:
- dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. poz. 978), postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
- na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:
- wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
- dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
- od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Upływ 150 dni liczy się od ostatecznego terminu zapłaty ustalonego pomiędzy kontrahentami. Wynikająca z Kodeksu cywilnego zasada swobody kształtowania umów pozwala bez ograniczeń zmieniać warunki umowy, w tym termin płatności. Nie można jednak z pola widzenia tracić przy tym 2-letniego horyzontu czasowego od końca roku, w którym wystawiono fakturę. Może się bowiem zdarzyć, że wprawdzie strony umowy któryś raz z rzędu odroczyły termin na zapłatę, jednak z ulgi podatnik-wierzyciel nie będzie mógł skorzystać, bo upłynęły 2 lata od wystawienia f-ry.
Co, gdzie i kiedy wykazać?
Przedsiębiorca spełniający ustawowe warunki do skorzystania z ulgi uwzględnia ją w swojej deklaracji (VAT-7 lub VAT-7K) składanej za okres, w którym upłynęło 150 dni od terminu płatności, w bloku C. Dodatkowym wymogiem jest, aby do dnia złożenia tejże deklaracji wierzytelność nadal nie była zapłacona ani zbyta. Jeżeli kwota zmniejszenia przewyższa odpowiednio obrót i podatek należny, wykazuje się wartości ujemne. Niedokonanie zmniejszenia obrotu i VAT należnego za wskazany okres powoduje, że późniejsze skorzystanie z ulgi polegać może jedynie na korekcie deklaracji za okres, w którym ów 150-dniowy termin upłynął. Oprócz deklaracji (korekty) podatnik-wierzyciel ma obowiązek złożyć formularz VAT-ZD. Wykazuje się w nim kwoty ulgi i dane podatnika-dłużnika.
Obowiązki podatnika-dłużnika
Po drugiej stronie transakcji znajduje się przedsiębiorca, który nie zapłacił podatnikowi-wierzycielowi. Stosownie do art. 89b ust. 1 ustawy o VAT, ma on obowiązek skorygować swoje rozliczenie, i to niezależnie od tego, czy podatnik-wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi. Ze wskazanego przepisu wynika, że podatnik-dłużnik musi pomniejszyć swój VAT odliczony wynikający z faktury, której nie zapłacił w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Pomniejszenia tego dokonuje się w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ów 150. dzień. Obowiązek korekty jest wyłączony, jeżeli zapłata nastąpiła do końca wymienionego okresu rozliczeniowego, albo w dniu jego upływu dłużnik jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub likwidacji. Niedopełnienie obowiązku korekty podatku naliczonego zagrożone jest karą z Kodeksu karnego skarbowego i nałożeniem sankcyjnego podatku.
Leszek Boroch
- pracownik Urzędu Skarbowego w Złotoryi