WAŻNE ZMIANY W VAT OD 1 STYCZNIA 2016 R.
Oprócz kaucji gwarancyjnej nowelizacja obejmuje głównie zasady odliczania podatku naliczonego. Zmiany te dotyczą art. 86, 90a i 90c ustawy. Dotychczas zasada była taka, że podatnik prowadzący działalność tzw. mieszaną (opodatkowaną VAT i zwolnioną od VAT), mógł odliczyć podatek od nabyć towarów i usług służących obu rodzajom działalności, w części obliczonej przy zastosowaniu proporcji. Tę ostatnią ustalało się jako procentowy udział rocznego obrotu podlegającego opodatkowaniu w obrocie całkowitym. Nie było natomiast regulacji prawnych dotyczących podmiotów, które wykonują czynności niepodlegające w ogóle opodatkowaniu VAT. Nie są one tożsame ze zwolnionymi od VAT.
Od 1 stycznia 2016 r. podatnik taki będzie miał obowiązek ustalenia tzw. prewspółczynnika. Na podstawie danych za rok poprzedni trzeba będzie obliczyć, w jakiej części zakup służy działalności gospodarczej, a w jakiej innym celom, pozostającym poza regulacjami ustawy o VAT. Sposób określenia prewspółczynnika powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej działalności i dokonywanych nabyć. Warunek ten zostanie spełniony wówczas, gdy prewspółczynnik zapewni dokonanie obniżenia VAT należnego o VAT naliczony wyłącznie w odniesieniu do tej jego części, która proporcjonalnie przypada na działalność gospodarczą. W noweli wskazano, że do obliczenia prewspółczynnika można w szczególności wykorzystać następujące dane:
- · średnioroczna liczba osób wykonujących prace związane z działalnością gospodarczą i inną,
- · średnioroczna liczba godzin roboczych przeznaczonych na działalność gospodarczą i inną,
- · roczny obrót z działalności gospodarczej i działalności innej,
- · średnioroczna powierzchnia wykorzystywana do działalności gospodarczej i działalności innej.
Podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą w danym roku oraz tacy kontynuujący, u których obliczony prewspółczynnik okaże się niereprezentatywny dla ich specyfiki, będą mogli ustalić go w uzgodnieniu z organem podatkowym. Taka możliwość obowiązuje też od dawna w odniesieniu do proporcji.
Podatnik, który wykonuje czynności podlegające przepisom o VAT oraz czynności pozostające poza sferą VAT, a jednocześnie te pierwsze w części są opodatkowane a w części zwolnione (sprzedaż mieszana), będzie miał obowiązek zastosować najpierw prewspółczynnik, a następnie proporcję.
Przykład: Stowarzyszenie X będące czynnym VAT-owcem kupiło komputer za 2000 zł + VAT 460 zł. Będzie go wykorzystywać do działalności statutowej (= pozostającej poza systemem VAT) oraz do działalności gospodarczej. Działalność gospodarcza w części podlega opodatkowaniu, a w części korzysta ze zwolnienia. Stowarzyszenie za rok poprzedni ustaliło prewspółczynnik na poziomie 50%, zaś proporcję na poziomie 20%. Kwalifikujący się do odliczenia VAT wyniesie:
(460 zł x 50%) x 20% = 46 zł.
W pierwszej deklaracji składanej po zakończeniu roku kalendarzowego należy skorygować VAT naliczony do poziomu wynikającego z danych rzeczywistych. Będą one bowiem już znane. W trakcie roku operuje się wielkościami przybliżonymi, opartymi przecież na historii z roku wcześniejszego.
Znowelizowane przepisy nie znajdą zastosowania do podmiotów, które wykonują wyłącznie czynności objęte systemem VAT.
Przy okazji warto zasygnalizować inną, istotną zmianę dotyczącą tego podatku. Otóż ustawą z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1649) w ustawie o VAT uchylony został art. 3. W konsekwencji przestanie obowiązywać szczególna regulacja dotycząca właściwości miejscowej. Dotychczas podatnik VAT rozliczał się w urzędzie skarbowym, na którego terenie wykonywał działalność. Od 1 stycznia 2016 r. zarówno podatek dochodowy, jak i VAT rozlicza się z urzędem właściwym ze względu na adres miejsca zamieszkania (osoby fizyczne) lub siedziby (pozostałe podmioty). Deklaracje składane po tej dacie powinny wpłynąć już do „nowych” organów podatkowych. Nie ma przy tym znaczenia, że obejmują okres rozliczeniowy sprzed zmiany właściwości (ostatni miesiąc lub kwartał 2015 r.). Ta sama zasada dotyczy wszelkich innych dokumentów. Wynikają te zasady z art. 18a Ordynacji podatkowej. Natomiast jeżeli przed 1 stycznia 2016 r. została wszczęta kontrola podatkowa lub postępowanie podatkowe, to – mimo zmiany właściwości miejscowej – będzie je kontynuował dotychczasowy organ (art. 18b Ordynacji podatkowej). Zmiana właściwości 2015/2016 następuje z mocy samego prawa. Nie wymaga od podatników składania zgłoszeń aktualizacyjnych.
Leszek Boroch
- pracownik Urzędu Skarbowego w Złotoryi