ZWOLNIENIE W PODATKU OD SPADKÓW I DAROWIZN

Od 9 lat w ustawie o podatku od spadków i darowizn funkcjonuje specyficzne zwolnienie. Dotyczy kręgu najbliższej rodziny. Jednak część osób z niego nie korzysta, bo nie dopełnia formalności.

Zwolnienie zapisane jest w art. 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r. poz. 86, z późn. zm.). Według tego przepisu zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Nie wprowadzono tutaj żadnego ograniczenia kwotowego.

Aby zwolnienie nastąpiło, nabywca majątku ma obowiązek zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o tym fakcie w terminie sześciu miesięcy. Termin liczy się od dnia powstania obowiązku podatkowego a w przypadku dziedziczenia – od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego. Obowiązek podatkowy powstaje w następujących terminach:

przy nabyciu w drodze zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego – z chwilą ich wykonania,
przy nabyciu w drodze zachowku – z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części,
przy nabyciu praw do wkładów oszczędnościowych – z chwilą śmierci wkładcy,
przy nabyciu jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego – z chwilą śmierci uczestnika funduszu,
przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą sporządzenia aktu notarialnego a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny wymagana jest szczególna forma oświadczeń obu stron – z chwilą złożenia takich oświadczeń,
przy nabyciu z polecenia darczyńcy – z chwilą wykonania polecenia,
przy nabyciu w drodze zasiedzenia – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie,
przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności – z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności,
przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania – z chwilą ustanowienia tych praw,
przy nabyciu pod warunkiem zawieszającym – z chwilą ziszczenia się warunku.

Jeżeli przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, dla zwolnienia ich z podatku trzeba spełnić dodatkowy warunek w postaci udokumentowania ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy w banku (lub w „skok-u”) nabywcy albo przekazem pocztowym, chyba że wartość darowizny otrzymanej od jednej osoby w ciągu ostatnich 5 lat (łącznie z tą ostatnią) nie przekracza 9.637 zł.

Zgłoszenia dokonuje się na formularzu SD-Z2. Nie trzeba go składać tylko w dwóch przypadkach: gdy nabycie majątku stwierdzone zostanie aktem notarialnym albo gdy jego wartość nie przekroczy 9.637 zł (od jednej osoby w ciągu 5 lat). W sytuacji wymagalności zgłoszenia, dla zastosowania prawa do zwolnienia od podatku, jeżeli nie zostało ono złożone naczelnikowi urzędu skarbowego w terminach wyżej wyspecyfikowanych, ponieważ nabywca dowiedział się o nabyciu po upływie przewidzianego terminu, niezbędne jest złożenie zgłoszenia w przeciągu sześciu miesięcy od dnia dowiedzenia się o nabyciu oraz uprawdopodobnienie faktu późniejszego powzięcia tej wiadomości.

Mimo, że termin na zgłoszenie nabycia wynosi 6 miesięcy, to sporo osób go nie dotrzymuje. W takim przypadku spadek lub darowizna podlegają opodatkowaniu na zwykłych zasadach. Termin na zgłoszenie zalicza się do tzw. materialnych (a nie procesowych), dlatego prawo nie przewiduje jego przywrócenia. Składane wnioski do urzędu skarbowego o przywrócenie tego terminu muszą się spotkać z odmową merytorycznego rozpatrzenia.

Leszek Boroch

- pracownik Urzędu Skarbowego w Złotoryi