Czy wydatki są zgodne z prawem?
Czy Gmina może swobodnie decydować o tym, na co przeznaczać środki z tzw. korkowego? Zdecydowanie nie. Ustawodawca w sposób bardzo precyzyjny formułuje normę w sprawie wydatkowania tych środków, wskazując, że wykorzystywane będą na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz gminnych programów przeciwdziałania narkomanii i nie mogą być przeznaczane na inne cele.
Ustawodawca nie używa określenia „powinny być wydatkowane” czy „mogą”, ale stanowczego sformułowania „wykorzystywane będą” i dodatkowo swoje wymagania wzmacnia stwierdzeniem – „i nie mogą być przeznaczane na inne cele”. Tę intencję ustawodawcy potwierdzają też wyniki kontroli NIK, która zwraca uwagę na ścisły związek między dochodami z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych a wydatkami na gminne programy.Podejmując decyzję o przekazaniu tych środków na inne cele, samorząd narusza dyscyplinę finansów publicznych (art. 11 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie finansów publicznych).
Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest ustawą szczególną wobec ustawy o finansach publicznych. I choć w tej drugiej nie ma zapisu o środkach z tzw. korkowego, jako niewygasających z mocy prawa, to z pierwszej wynika jednoznacznie, że dochody gminy pozyskane z tego źródła muszą trafić w całości na realizację dwóch gminnych programów. I właśnie temu powinna służyć uchwała rady gminy o ujęciu środków niewydanych w ramach gminnych programów w wykazie środków niewygasających po to, aby w roku następnym trafiły znowu do właściwych paragrafów budżetowych.
Takich uchwał o środkach niewygasających nie możemy odnaleźć w BIP Gminy Miejskiej Złotoryja, chociaż ze sprawozdań budżetowych wynika, że wpływy ze sprzedaży alkoholu w każdym roku (poczynając od 2006) są wyższe niż wydatki na cele związane z profilaktyką przeciwalkoholową i antynarkotykową. W roku 2012 niewydatkowano ponad 80 000 zł.
Z przedstawionego zestawiania wynika, że spożycie alkoholu wzrasta - przy jednoczesnym zmniejszaniu się ilości mieszkańców gminy. Corocznie też zwiększa się kwota niewydatkowana na profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych.