Wszystkie samorządy będą transparentne!

Przedstawiony projekt sprowadza się głównie do dwóch zmian. Pierwszym są zmiany ustaw o samorządzie mające na celu zwiększenie udziału obywateli w procesie kontrolowania oraz funkcjonowania władzy samorządowej. Druga  zmiana dotyczy zmian w ordynacji wyborczej. Dzisiaj przedstawimy najważniejsze punkty pierwszej zmiany.

Budżet obywatelski. 

Posłowie proponują ustawowe uregulowanie instytucji budżetu obywatelskiego jako jednej z form konsultacji z mieszkańcami. W ramach budżetu obywatelskiego mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu decydowaliby corocznie o części wydatków budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego. Zadania wybrane w ramach tego budżetu uwzględniane byłyby w uchwale budżetowej. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w toku prac nad projektem uchwały budżetowej nie będzie mógł usuwać lub zmieniać w stopniu istotnym zadań wybranych w ramach budżetu obywatelskiego. W gminach będących miastami na prawach powiatu utworzenie budżetu obywatelskiego byłoby obowiązkowe, z tym że jego wysokość musiałaby wynosić co najmniej 0,5% wydatków gminy w roku poprzednim. W przypadku Złotoryi byłoby to co najmniej 300 000 zł. 

Obowiązek  nagrywania i upubliczniania nagrań sesji.

Obrady odpowiednio rady gminy, powiatu będą zgodnie z intencją projektu transmitowane i utrwalane za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Nagrania obrad będą udostępniane na stronach internetowych jednostek samorządów terytorialnych. 

Obowiązek rejestrowania i upubliczniania wykazów głosowań. 

Głosowania na sesjach rad mają zgodnie z założeniem odbywać się za pomocą urządzeń umożliwiających sporządzenie i utrwalenie imiennego wykazu głosowań radnych. W przypadku gdy przeprowadzenie głosowania, w sposób określony powyżej  byłoby niemożliwe z przyczyn technicznych głosowania, odbywałyby się imiennie. Wykazy głosowań radnych będą podlegały niezwłocznemu upublicznieniu na stronach internetowych właściwych samorządów. 

Powołanie komisji skarg, wniosków i petycji. 

Zgodnie z projektem w każdej jednostce samorządu terytorialnego utworzona zostanie komisja skarg, wniosków i petycji. Jej zadaniem będzie rozpatrywanie: skarg na działania organów wykonawczych i odpowiednich samorządowych jednostek organizacyjnych, a także wniosków i petycji obywateli. W skład komisji będą wchodzili radni. 

Biuro Rady poza Urzędem Gminy

Proponuje się, aby pracownicy odpowiednio urzędu gminy, którzy wykonują zadania organizacyjne, prawne oraz inne zadania związane z funkcjonowaniem organu stanowiącego, komisji i radnych tworzyli odrębną jednostkę organizacyjną zwaną biurem rady. Funkcje zwierzchnika służbowe w stosunku do tych osób miałby pełnić właściwy przewodniczący organu stanowiącego.

Indywidualne uprawnienia kontrolne radnych. 

Wnioskodawcy proponują nadać radnym uprawnienia kontrolne. Zgodnie z nimi w wykonywaniu mandatu radnego będzie miał on prawo, o ile nie naruszy to dóbr osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały, oraz wglądu w działalność organów administracji samorządu do którego został wybrany, a także  samorządowych jednostek organizacyjnych.

Interpelacje i zapytania radnych. 

Projekt wzmacnia pozycję interpelacji i zapytań radnych poprzez ich ustawowe umocowanie. W sprawach dotyczących danego samorządu radni będą mogli kierować interpelacje do burmistrza. Interpelacje i zapytania składane będą na piśmie do przewodniczącego rady, który przekazuje je niezwłocznie odpowiedniej osobie. Burmistrz lub osoba przez niego wyznaczona, będzie zobowiązana udzielić odpowiedzi na piśmie nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania interpelacji lub zapytania. Treść interpelacji i zapytań oraz udzielonych odpowiedzi będzie podawana do publicznej wiadomości poprzez niezwłoczną publikację na stronach internetowych  samorządu.

Co roku wotum zaufania dla burmistrza. 

Projekt nakłada na burmistrza obowiązek przedstawienia organowi stanowiącemu do 31 maja każdego roku raportu o stanie samorządu. Raport obejmuje podsumowanie działalności organu wykonawczego w roku poprzednim, w szczególności realizację polityki, programów i strategii, uchwał i budżetu obywatelskiego. Raport rozpatrywany będzie podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium. Raport rozpatrywany miałby być w pierwszej kolejności. Nad przedstawionym raportem o stanie gminy przeprowadzana będzie debata. Projekt daje mieszkańcom uprawnienie do udziału w debacie nad raportem. Po zakończeniu debaty  radni podejmują decyzję w sprawie wotum zaufania. Decyzja w sprawie wotum zaufania podejmowana miałaby być bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady. W przypadku nieudzielenia burmistrzowi wotum zaufania w dwóch kolejnych latach, rada gminy będzie mogła podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta. 

Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców. 

Projekt wprowadza instytucję obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Będzie ona przysługiwała odpowiednio grupie mieszkańców gminy, powiatu, województwa. Ustawa określa liczbę osób, mających prawo wystąpić z powyższą inicjatywą. Projekty uchwał zgłoszone w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej będą musiały stać się przedmiotem obrad najbliższej sesji organu stanowiącego odbywającej się nie później niż po upływie 3 miesięcy od daty złożenia projektu.